Απόκαυκος

Επώνυμο βυζαντινών αξιωματούχων. 1. Βασίλειος (10ος αι.). Στρατηγός της Πελοποννήσου. Κατάφερε να απωθήσει τους Βούλγαρους επιδρομείς που πολιόρκησαν την Κόρινθο, η οποία ήταν και η έδρα του. Οι Βούλγαροι, επωφελούμενοι από τους εμφύλιους πολέμους των Βυζαντινών, είχαν εισβάλει και κυριεύσει πολλές περιοχές του βυζαντινού κράτους έχοντας επικεφαλής τους τον ηγεμόνα τους Σαμουήλ. 2. Ιωάννης (Κωνσταντινούπολη 1155 – Ήπειρος 1233). Λόγιος και μητροπολίτης Ναυπάκτου (1200;-1233). Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη και διαδέχτηκε στον μητροπολιτικό θρόνο της Ναυπάκτου τον θείο του, γνωστό λόγιο και ποιητή Κωνσταντίνο Μανασσή. Μετά τον κατακερματισμό του Βυζαντίου από τους Σταυροφόρους το 1204 και τη δημιουργία διάφορων ανεξάρτητων κρατών, ο Α. υπήρξε ο κύριος συνεργάτης και πιθανώς εμπνευστής της πολιτικής των ηγεμόνων του δεσποτάτου της Ηπείρου Μιχαήλ και Θεόδωρου Αγγέλου. Στόχος της πολιτικής αυτής ήταν η ανασύνταξη του ελληνισμού της Ηπείρου και η ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης, επιδίωξη που έφερε τους Αγγέλους και τον Α. σε σκληρό ανταγωνισμό με τους αυτοκράτορες της Νίκαιας και τον πατριάρχη Κωνσταντινούπολης που εξαρτιόταν από αυτούς. Τη φιλόδοξη αυτή πολιτική απηχούν οι ογδόντα επιστολές του Α., που αποτελούν συγχρόνως και σπουδαία πηγή για την ιστορία του δεσποτάτου της Ηπείρου κατά την περίοδο αυτή. 3. Αλέξιος (; – 1345). Παρακοιμώμενος του αυτοκράτορα Ιωάννη E’. Καταγόταν από τη Βιθυνία. Πρωτοστάτησε στους εμφύλιους πολέμους της εποχής του, γύρω από τη διαδοχή του βυζαντινού θρόνου. Μαζί με τον Ιωάννη Καντακουζηνό και άλλους στρατηγούς εναντιώθηκε στην απόφαση του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ (1282-1328) να αποκλείσει από τον θρόνο τον Ανδρόνικο Γ’ (1328-41). Οι ταραχές που ξέσπασαν κράτησαν από το 1321 έως το 1328 και έληξαν με την αναγκαστική παραίτηση του Ανδρόνικου B’. Μετά τον θάνατο του Ανδρόνικου Γ’ (1341), ο Α. υποστήριξε τον ανήλικο διάδοχο Ιωάννη E’ και τη χήρα αυτοκράτειρα Άννα της Σαβοΐας εναντίον του μεγάλου δομέστιχου Καντακουζηνού. Επικεφαλής του αυτοκρατορικού στρατού, στάλθηκε εναντίον του Καντακουζηνού στο Διδυμότειχο, όπου ο τελευταίος ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει εναντίον της Πελοποννήσου (1341). Στην αρχή, ο Α. έφερε σε δύσκολη θέση τον αντίπαλό του, που είχε στο μεταξύ ανακηρυχτεί και αυτός αυτοκράτορας. Κατάφερε να του αποσπάσει σχεδόν ολόκληρη τη Θράκη, να εμποδίσει την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τον σύμμαχο του Καντακουζηνού Ιωάννη Άγγελο και να αποκλείσει τον ίδιο στο Διδυμότειχο. Αργότερα, όμως, με τη βοήθεια των Βουλγάρων και των Τούρκων, ο Καντακουζηνός επικράτησε, ενώ στο μεταξύ ο Α., που ήταν και ο κυριότερος αντίπαλός του, δολοφονήθηκε (11 Ιουνίου 1345).